Commandant Bart De Clerck voert aan de KMS (Koninklijke Militaire School) onderzoek in het kader van de opsporing van desinformatie ten voordele van de ADIV en het Cyber Command. Hij vertelt ons de aard van zijn werk en de toenemende rol van artificiële intelligentie in dit complex domein.
Desinformatie is een grote zorg geworden voor onze democratieën. Het kan vele vormen aannemen, zoals het manipuleren van een nieuwsfeit of het creëren van « fake news » met betrekking tot controversiële onderwerpen zoals seksuele voorlichting voor jongeren (EVRAS) of gezondheid (COVID). Maar in alle gevallen mikken ze erop om het vertrouwen in onze instellingen of regeringen te ondermijnen en gemeenschappen tegen elkaar op te zetten.
Dagelijkse surveillance
De ADIV en het Cyber Command zijn zich al jaren bewust van de problematiek rond desinformatie. Elke dag controleren hun specialisten desinformatie van buitenlandse origine die een impact kunnen hebben op België. Ze doen dit niet alleen, ze werken nauw samen met tal van partners zoals het Crisiscentrum, de Staatsveiligheid, het CCB (Belgisch Centrum voor Cyberveiligheid) of de FOD Binnenlandse Zaken, om er maar enkele te noemen. Sinds 2019 wordt een bijzondere aandacht gegeven aan de mogelijke inmenging van desinformatie in het verkiezingsproces in ons land.
Geavanceerde technologie
In deze voortdurend evoluerende informatieoorlog zijn innovatieve onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten essentieel om twee doelstellingen te bereiken: een optimaal expertiseniveau behouden en de capaciteit ontwikkelen om een aanzienlijke massa aan gegevens en informatie te verwerken. Met dit in het achterhoofd is er in juni vorig jaar een Memorandum van overeenstemming getekend tussen de KMS en het Cyber Command over een reeks nieuwe projecten waarbij gebruik wordt gemaakt van geavanceerde technologieën zoals kwantumfysica en artificiële intelligentie. Dit laatste maakt geautomatiseerde detectie mogelijk op verschillende gebieden zoals kwetsbaarheden, malware en desinformatie.
Detectie
Commandant Bart De Clerck werkt sinds 2016 op de afdeling wiskunde van de KMS. Hij is assistent en voert onderzoek in het kader van de detectie van desinformatie. Hij heeft net met succes een doctoraatsthesis over dit onderwerp verdedigd.
Het tracht, in de vorm een grafiek, atypische interacties op sociale media, zoals het sharen of commentaren van «entiteiten» in kaart te brengen. Deze entiteiten kunnen van verschillende aard zijn: mensen of groepen van mensen, inhoud, enz. Een sterke toename van deze interacties kan, in combinatie met andere parameters, worden gelinkt aan een poging tot georganiseerde desinformatie.
“Dit onderzoek biedt experts van het Cyber Command aanvullende analysetools”, legt commandant De Clerck uit. “Ook al is dit een academisch project, de volgende fase zal zijn om dit operationeel te maken, wat onder andere een overdracht van vaardigheden en gezamenlijke training tussen academici en analisten veronderstelt. Op dit moment bevindt het softwareprototype zich in een testfase om te beoordelen wat er verbeterd kan worden.
Hoewel artificiële intelligentie de opsporing van desinformatie kan automatiseren, wordt het natuurlijk niet alleen voor goede doeleinden gebruikt. Het wordt steeds moeilijker om onderscheid te maken tussen echte en fictieve accounts aangezien artificiële intelligentie de accounts kunstmatig kan aanmaken om misleidende inhoud te versterken. “We hebben het over duizenden accounts met hun eigen verhalen, familiefoto’s of automatisch gegenereerde video’s. Daarom moeten we onze analyse constant verfijnen op basis van zoveel mogelijk beschikbare gegevens”.
De verdedigingslinie
Natuurlijk wordt de strijd niet alleen gevoerd met algoritmes in de virtuele wereld. Door met zijn partners samen te werken op het gebied van communicatie en een proactieve relatie met de media te ontwikkelen, hoopt het Cyber Command ook te helpen bij het vergroten van het bewustzijn onder het grote publiek.
Uiteindelijk vormen de media en het publiek immers de eerste verdedigingslinie als het gaat om desinformatie. In eerste instantie omdat het hun officiële taak is om de informatie die ze verspreiden te verifiëren. Ten tweede omdat hun kritische geest aan het werk gezet moet worden voordat ze inhoud delen en commentaar geven op sociale media.
Bij de minste twijfel is het in beide gevallen nooit overbodig om de bronnen te controleren.
